آجر نسوز چیست؟
در واقع با توجه به نام آجر نسوز کاملا مشخص می باشد که از خاک نسوز و چینی و در دمای 1500 درجه ای تهیه می گردد. آجرهای نسوز دارای تنوع بالا در رنگ و ابعاد هستند ، کاربرد اینگونه آجرها اغلب در نمای داخلی و نمای خارجی ساختمان ها، و همچنین به عنوان کف فرش می باشد که در این سال ها به طرز فوق العاده زیادی مورد استفاده معماران، انبوه سازان و پیمانکاران قرار گرفته است . این آجر با مقاومت حرارتی بالایی که دارد بیشتر در کورهها و پاتیل ها و عایقکاری صنعتی کاربرد فراوان دارد.
مواد تشکیل دهنده آجر نسوز :
مواد پایه بیشتر آجر های نسوز کانیهای معدنی مخصوص و پوکه های معدنی می باشند که نسوز هستند . این مواد مقاومت بالائی در برابر دما دارند . مواد اولیه در تولید آجر نسوز مواد نسوز نام دارد که معمولا سرامیکی و غیر فلزی هستند و می توانند در درجه حرارتهای بالا دوام بیاورند . این آجرها دارای انواع مختلفی بوده که در زیر به آن اشاره شده :
1- آجر سیلیسی
آجر هایی که از خاک سیلیسی تشکیل شده باشند
2- آجر نسوز ویژه
مواد تشکیل دهنده این نوع آجر از فلزات واسطه می باشند و کاربرد های خاصی در صنعت دارند
3- آجر آلومینیومی
ماده تشکیل دهنده این آجرها اکسید آلومینیوم یا آلومین است که با مقاومت حرارتی مناسب تا ۱۷۵۰ درجه سلسیوس و مقاومت در برابر قلیاها در پوشش داخلی کورههای ذوب فلز و آهن و شیشه سازی های بزرگ کاربرد دارد.
4- آجر نسوز قلیایی
آجر های قلیایی از اکسید منیزیم و سیلیسیم دی اکسید تشکیل شده اند برای افزایش مقاومت گرمایی این نوع آجر ها مقداری اکسید کروم و اکسید آهن را به این مخلوط اضافه می کنند. کاربرد این نوع آجرها بیشتر در پوشش درونی کوره های باز فولاد سازی، کوره های دوار سیمان سازی، قسمت بالایی کوره های ذوب شیشه و همچنین تهیه صنایع فلزات غیر آهنی می باشد.
نحوه نصب آجر های نسوز
هنگام نصب آجر های نسوز می توانید از چسب استفاده کنید یا اینکه از ملات و سیمان برای نصب آجرهای نسوز استفاده کرد .
مزایای آجر نسوز در نمای بیرونی:
1. در مقابل فرسایش و سرما وگرما مقاوم می باشد که دلیل آن هم پخت در دمای زیاد است.
3. چون این آجرها ها پخته می شوند شامل طیفهای رنگی زیبا هستند و در پایان کار زیبایی نما صد چندان می شود.
4. وزن سبک این آجرها باعث می شود که نیازی به نگهدارنده و ایجاد هزینه های اضافی نشود .
5.به دلیل جذب بالای آجر نسوز با ملات و سیمان هرگز سقوط نخواهد کرد .
6. هرنوع طرح و الگویی را میتوان با آجر اجرا کرد ومحدودیت اندازه در محل نصب ندارد.
7. به دلیل عایق بودن از اتلاف انرژی در تمام فصول جلوگیری می کند .
رنگ آجر های نسوز
تنوع رنگ در آجر های نسوز زیاد بوده و از مشکی گرفته تا سفید می توانند تغییر رنگ داشته باشند اما پر کاربردترین رنگ ها در این آجر رنگ قرمز و قهوه ای می باشد . حتی وجود رنگ های زنده و به رنگ طبیعت هم در آجر های نسوز به چشم می خورد که باعث می شود نمایی منحصر به فرد ایجاد شود.
قیمت آجر نسوز
قیمت آجرهای نسوز نسبت به سایر آجرها بالاتر بوده و دلیل آن هم بالا بودن قیمت خاک نسوز است. البته قیمت خاک نسوز هم به دلیل مشکل بودن تولید آن بالا می باشد.
برای نماهای داخل ساختمان آجرهای نسوز با سبک های متنوعی تولید می شود؛ که هریک از این سبک ها، از فرهنگ، روحیات و علایق مردم آن منطقه جغرافیایی الهام گرفته است.
در طراحی داخل منزل با استفا ه از سبک کلاسیک آجر نسوز، ، در حقیقت به سبک معماری غرب روی آورده ایم. این معماری از اهداف امپراتوری یونان و روم، بر مبنای "نظم، تقارن و تعادل" بوجود و در دوره رنسانس دوباره مورد استفاده معماران آن زمان قرار گرفت .
طراحی دکوراسیون داخلی به سبک کلاسیک با استفاده از آجرهای نسوز، که با نظم و چینش منظمی در کنار یکدیگر باشند، نمایی باشکوه و خیره کننده را در معرض دید دیگران بوجود می آورد .
دکوراسیون داخلی به سبک کلاسیک به منطق زیبایی شناختی اشیا معروف استآن هم به دلیل اینکه هر چیزی در محل خودش استفاده شده است .
طراحی داخلی با استفاده از آجرهای نمانسوز
این سبک از طراحی در اواخر قرن بیستم مورد استفاده عمومی قرار گرفت . طراحان و معماران داخلی منازل برای جذابیت بیشتر نمای داخلی ساختمان ها از آجر نسوز به عنوان راه حل جامع، جهت طراحی داخلی نماها بهره برده اند.
به دلیل مقاومت و ماندگاری بالای آجرهای نسوز هم برای نمای بیرونی ساختمانو هم برای طراحی داخلی استفاده می شوددر حال حاضر خیلی در اکثر نقاط دینا برای طراحی داخلی ساختمان به استفاده از آجرهای نسوز روی آورده اند .
معماران در ساخت و طراحی شومینه ها هم از آجر نسوز استفاده می کنند . برای طراحی و ایجاد یک فضای کلاسیک در مکان های مسکونی، تجاری، رستوران، کافی شاپ و اماکن دیگر از آجر نماسوز می توان در ساخت و طراحی بهره برد . برای بوجود آوردن یک نمای ویژه از آجر نمانسوز با سایر آجرها به صورت ترکیبی جهت زیباتر کردن نمای داخلی ساختمان استفاده کرد . با توجه به تنوع بالای آجر نمانسوز میتوان در دیوارهای داخلی پس زمینهای زیبا و دوست داشتنی به فضای داخلی بخشید ، استفاده از دیوار آجر نسوز با رنگ قرمز به عنوان پس زمینه برای تلویزیون، در طراحی داخلی کلاسیک بسیارزیبا و چشم نواز می باشد .
در طراحی داخلی به سبک کلاسیک این ویژگی ها را مد نظر داشته باشید :
• ترکیب بندی به همراه نظم و تقارن
قراردادن نقطه کانونی در مرکز تقارن طراحی داخلی
• استفاده از رنگ های موجود در طبیعت به دلیل زنده بودن جلوه اینگونه رنگ ها
استفاده از عناصر و مصالح طبیعی برای جذابیت بیشتر طراحی
چگونه با آجر نما نسوز قرمز رنگ یک سبک کلاسیک ایجاد کنیم
استفاده از آجر نمانسوز قرمز در طراحی داخلی ساختمان ها، موضوعی است که این روزها به شکل چشمگیری در معماری های نوین ساختمان دیده می شود. می توان حس نوستالژیک ایجاد شده در نماها زمانی که از آجرنسوز قرمز در طراحی داخلی نمای ساختمان ها استفاده شود را مشاهده کرد .
آجر نما نسوز در طراحی داخلی دارای چه ویژگی هایی می تواند باشد :
• دارای مقاومت در مقابل جذب رطوبت محیط
• یک عایق مناسب در برابر سرما و گرما
• تنوع در رنگ و ترکیبات رنگی خاص و چشم نواز
مقابل خراشیدگی و ضربات مقاومت خوبی دارد
• تحمل فشاری بالا
• نسوز بودن و عایق نسوز در برابر اشتعال
در برابر عوال محیطی رنگ خود را از دست نمی دهد
• طراحی داخلی به سبک مدرن با آجر نما نسوز
•
برای ایجاد یک طرح جدید جهت نمای ساختمان ها نیاز به خلاقیت می باشد در سالیان اخیر استفاده از آجر نما نسوز در طراحی داخلی ساختمان ها و منازل به سبک مدرن بیشتر مورد توجه معماران قرار گرفته . برای استفاده در طراحی و معماری دکوراسیون داخلی ساختمان ها، آجرهای نسوز به دلیل سادگی، سهولت در به کار گیری و سبک بودن بسیار مناسب می باشند . در طراحی داخلی ساختمان به شیوه مدرن ، می توان از آجر نما نسوز برای دادن جلوه زیبا به ساختمان یا منزلتان استفاده کنید .
بسیاری از افراد هستند که وقتی اقدام به تعمیر ساختمان می کنند استفاده از آجرهای نسوز را به عنوان یک انتخاب مد نظر می گیرند .
استفاده از آجر نسوز به سبک مدرن برای طراحی داخل منزل
با توجه به اینکه استفاده از آجر نما نسوز در طراحی داخلی می تواند یک جلوه زیبا برجسته به چشم دیگران بیاید می تواند به عنوان یک انتخاب عالی برای شما باشد . هم چنین آجر نسوز با استحکام بالا و امنیت و زیبایی در دراز مدت برای خانه شما محسوب می شود .
• بهره بردن از آجر نسوز نما در اقلیم های مختلف
با توجه به شرایط اقلیمی متفاوت در مناطق گوناگون در معماری ها باید این مسئله را در مورد استفاده کردن یا نکردن از آجر نما نسوز مورد توجه و بررسی بیشتر قرار دهیم . هنگام به کار بردن آجر نسوز در ساخت و سازها باید از شرایط آب و هوائی آن منطقه در سازگاری با آجرهای نسوز مصرفی مطمئن شویم .
در پروژه های ساخت و ساز شهری استفاده از اجر نسوز نما علاوه بر اینکه دارای دوام و کیفیت بالا، در برابر عوامل محیطی از جمله سرما و گرما رطوبت و غیره می باشد در نظر شهروندان زیبایی و جذابیت خود را حفظ می کند . در تمام شرایط اقلیمی استفاده از آجر نما نسوز به عنوان کف فرش و محوطه سازی های شهری مناسب می باشد .
قبل از استفاده کردن از آجر نما نسوز با بررسی اقلیم منطقه مورد نظر باید ابتدا از هماهنگی کامل آجر نسوز با اقلیم آن منطقه اطمینان حاصل کنید . نمای آجر نسوز در طراحی ساختمان ها باید به گونه ای باشد که هم نمای بیرونی، و هم نمای داخلی آن ها، با شرایط آب و هوائی آن شهر، هماهنگ و سازگار باشد. سپس اطلاعاتی که به دست آورده اید را در طراحی و معماری ساختمان های آن مناطق، به صورت دقیق پیاده سازی کنید.
تأثیر گذاری شرایط اقلیمی برتزئینات معماری
شرایط محیطی هر منطقه به شدت بر روی معماری ساختمان ها تاثیر دارد که باید در زمان طراحی ساختمان ها به موقعیت های گرمایشی و سرمایشی منطقه مورد نظر توجه داشت. در ساخت و ساز بناهای آجری توجه و رعایت خصوصیت های اقلیمی منطقه علاوه بر ماندگاری بنا در کاهش مصرف انرژی نیز کمک زیادی می نماید.
دلیل استفاده از آجر نسوز نما در معماری ساختمان ها :
مهندسان برای محافظت از بنای سازه در برابر عوامل جوی از نما کردن بهره می برند . آجرنسوز به عنوان لایه حفاظتی در نمای ساختمان این خصوصیات را دارا می باشد :
• عایق بودن نسبت به سرما و گرما و صوت
• خیابان های اصلی واقع شدهاند از اهمیت خاصی برخوردار است.
• مقاومت بسیار بالای آجر نسوز در برابر ضربه یخ زدگی آتش سوزی و ریزش
• سبک بودن انواع آجرهای نسوز و قابلیت استفاده در ساختمان های بلند
هنر آجرکاری در دوره های تاریخی
در طول تاریخ استفاده از آجر برای ایجاد بناها و سازه ها یکی از موفقیت های انسان می باشد. امروزه در سراسر دنیا، معماران به بررسی و به کارگیری یکی از قدیمی ترین و پایدارترین مصالح ساختمانی در جهان می پردازند: انواع آجرهای ساختمانی .
به دلیل ماندگاری و مقاومت بالای آجرها استفاده از انواع محصولات آجری در ساختمان سازی، نماسازی خارجی و داخلی بناها در صنعت ساخت و ساز دارای اهمیت ویژه ای است.
بناهای آجری در معماری ایرانی، تمام دنیا را تحت تأثیر سبک های خاص و بی نظیر خود قرار داده است، تا جاییکه سر ادوین لوتینز در این باره گفته است:
از آجرکاری ایرانی سخن نگویید؛ بلکه از جادوی آجری ایران صحبت کنید.
استفاده از آجر نسوز در نمای ساختمان
با کاربرد آجر نسوز در نمای ساختمان میتوانید اطمینان خاطر داشته باشید که نمای ساختمان شما برای نسل های آینده و فرزندان شما هم جذاب و همانند روز اول باقی میماند . البته این فقط در یک صورت امکان پذیر است و آن استفاده از آجر های نسوز با فرمولاسیون استاندارد و دارای استاندارد میباشد . متاسفانه سطح بازار از انواع آجر های نما با نام آجر نسوز پر شده است ولی کیفیت لازم را در دراز مدت ندارند و بعد از گذشت چند سال از زمان نصب تغییر رنگ داده یا تغییر شکل میدهند . جلبک میبنند یا شوره میزنند . توصیه میشود در زمان خرید حتما داشتن استانداردهای ثبات رنگ و ضد شوره بودن آجر نسوز را از فروشنده بخواهید .
کاربرد آجرهای نسوز
مهم ترین ویژگی آجر های نسوز مقاومت بالای آنها در برابر حرارت می باشد و این مسله باعث می شود تا از این متریال به عنوان پوشش درونی کوره های صنعتی استفاده شده و حتی قابل استفاده در شومینه ها هم می باشد. در واقع در فضاهایی که دارای درجه حرارت بالایی هستند، می توان از آجر های نسوز استفاده نمود. توجه داشته باشید که آجر های نسوز با توجه به نوع ماده ای که در ترکیبات آنها به کار رفته است، دارای انواع مختلفی بوده و هر کدام با توجه به مواد به کار رفته در آنها گستره های مختلفی از حرارت را می توانند تحمل کنند. آنچه تا دهه ۱۹۶۰ برای پوشش کوره ها مورد استفاده قرار می گرفت، کربن و خاک نسوز است، اما در حال حاضر کاربرد آجر های نسوزدر پوشش داخلی کوره ها بسیار گستره می باشد.
در ساختمان سازی و ایجاد نمایی زیبا و دل انگیز برای نمای خارجی ساخنمان استفاده از انواع آجر ها با کیفیت و شکل های مختلف رواج بسیاری یافته است.در ایجاد یک نمایی برای ساختمان از سنگ ها وآجرها باید به گونه ایی استفاده کرد که علاوه بر جذابیت خارجی ساختمان باید دارای مرغوبیت مناسبی باشد که تا حدودی جلو آلودگی های صوتی را بگیرد در این بین آجر لعابدار میتواند گزینه مناسبی برای انتخاب باشد حال اینکه لعاب چیست و چگونه آجر لعابدارتولید میشود با ما در این مقاله همراه باشید.
لعاب چیست؟
در ابتدا به تعریف لعاب می پردازیم رنگ و لعاب در واقع همان پوشش درخشان و شفاف موجود بر روی سفال است که زیبایی و درخشندگی بی نظیر را به سفال می بخشد. استفاده از رنگ و لعاب در سفالگری علاوه بر ایجاد جذابیت و زیبایی، سبب افزایش استحکام و دوام سفال می گردد و دارای انواع مختلفی از جمله براق یا مات، شفاف یا کدر، صاف و یا حتی بافت دار می باشد. نوع رنگ و لعاب بستگی به نوع فرمول آن و مواد تشکیل دهنده آن دارد، به همین دلیل با ترکیب مواد تشکیل دهنده لعاب به میزان های متفاوت، می توانید رنگ و لعاب جدیدی را ابداع نمایید. لعاب یک سطح نازک شیشه ای است که در درجه حرارت خاصی به بار می آید لعاب توسط مصریان باستان در 3000 تا 12000 سال قبل به صورت اتفاقی کشف شد.همان طور که گفته شد لعاب یک نوع شیشه است با این تفاوت که با ترکیب خاک رس یه فلز به بار می آید لعاب برای اینکه بتواند سطح شیشه ای خود را روی خود نگه دارد با اکسید آلمینیوم ترکیب شده و همانطور که گفته شد منبع اصلی آن خاک رس بشمار می رود.
لعاب معمولا ماده چسبنده ای نیست، اما تماس آن با سفال سبب نفوذ آن در خاک رس می گردد و زمانی که در درجه حرارت معینی قرار می گیرد به خوبی بر روی سفال نهادینه می گردد. البته وجود هر گونه ناخاصی و یا آلودگی نظیر گرد و غبار و یا نفت در ماده تشکیل دهنده رنگ و لعاب سبب می گردد لعاب از روی سفال بلند شود و یا سبب لغزیدن آن بر روی سفال می گردد. ایجاد ترک و یا سوزن سوزن شدن در رنگ و لعاب استفاده شده در سفال به دلیل آزاد شدن بیش از حد گاز درون مایع رنگ و لعاب می باشد. بنابراین در هنگام لعابکاری سفال باید گرد و غبار را از سطح آن پاک کرده و آن را با یک اسفنج کاملا تمیز نمایید و برای این کار از یک دستکش مناسب استفاده نمایید؛ زیرا حتی تماس روغن های بدن با سطح سفال موجب جدا شدن لعاب از سطح سفال می گردد. رنگ و لعاب در واقع یک لایه غیر قابل نفوذ و پوششی شفاف را بر روی ظروف سفالی ایجاد می کند. استفاده از لعاب سبب استحکام و زیبایی بیشتر رنگ در ظروف سفالی می گردد . از رنگ و لعاب برای ایجاد جلا و زیبایی بخشیدن به ظروف سفالی استفاده می شود و علاوه بر آن به عنوان ماده ای ضد آب نیز کاربرد دارد.در قرن های اخیر برای تزیین سفال از رنگ و لعاب استفاده می شود. استفاده از رنگ و لعاب در کاشی نیز کاربرد بسیار زیادی دارد. رنگ و لعاب به کار رفته در سفالینه های استفاده شده در معماری مدرن اغلب قرمز مایل به قهوه ای هستند؛ البته استفاده از آجر لعابدار نیز در معماری بسیار پرکاربرد است. لعاب در سفالگری دارای طیف وسیعی از رنگ ها می باشد و تنوع رنگ های آن به دلیل مواد معدنی و ترکیبات معدنی موجود در آن می باشد. بیشترین ترکیبات معدنی که از آن ها در ترکیب لعاب استفاده می شود شامل اکسید آهن، اکسید کبالت، اکسید کروم، اکسید مس و کربنات مس هستند. یکی دیگر از مواردی که در رنگ لعاب تأثیر گذار است، اکسیژن می باشد که اگر در کوره مقدار زیادی اکسیژن وجود داشته باشد سبب ایجاد تغییر در رنگ لعاب می گردد. به عنوان مثال استفاده از کربنات مس در یک فضای اکسیداسیون سبب ایجاد رنگ فیروزه ای می گردد این در حالی است که اگر اکسیژن موجود در جو کم باشد، لعاب حاصل به رنگ قرمز روشن خواهد بود.
یک لعاب به صورت کلی می تواند به اشکال زیر باشد:
1.مات یا بلوری 2.شفاف یا کدر 3.نرم یا زبر 4.و به صورت کلی رنگی یا ساده
اصولا آجر لعاب اصفهان در تزیینات بکار می رود و دلایل مهم آن را می توان قابل شستشو بودن و مقاوم و سخت و غیر قابل نفوذ در برابر مواد اسیدی و باکتری ها باشد
انواع لعاب:
1.خمیر مصری 2. لعب سربی 3. لعاب آون چربن 4.لعاب های کریستالین 5. لعاب خاکستری
6.لعاب دوغابی 7. لعاب فریت 8. لعاب مات 9.لعاب بریستول 10. لعاب نمک و...
این انواعی از لعاب های ساخته شده تا کنون توسط بشر می باشد که با توجه به مواد اولیه و درجه حرارت و براساس نحوه آماده سازی و یا بر اساس مکان مورد استفاده آن ساخته شده اند.
خواص لعاب:
1.مقاومت میکانیکی 2. خواص حرارتی 3.مقاومت در برابر عوامل شیمیایی
4. خواص نوری:میزان نور برگشت داده شده نشانه مات یا کدر بودن و یا صاف بودن سطح لعاب را نشان می دهد.
معایب لعاب:
1.شکستگی 2. شره کردن لعاب
که اصولا این معایب در ابتدای ساخت لعاب بوجود می آید
آثار لعاب در ایران
در ایران لعاب در هزاره دوم ق.م در شوش دیده شدکه در این سال ها آثار لعاب را در گل میخ های سفالی و لعابدار در معبد بنای چغازنبیل می توان دید که الانه در موزه ملی ایران قرار دارد. و همچنین گوزه های لعابدار کشف شده در قلعه زیویه در کردستان که
در دوران ماد ها ساخته شده است. و همچنین آثار به جا مانده در دوره هخامنش را می تونا نام برد :که لعاب را در ظروف ساخته شده آن ها می توان مشاهده کرد ولی استقامت و سختی این لعاب هابه آجر های پخته لعابدار آن ها نمی رسد که در آثاری چون سربازان جاوید ،کمانداران پارسی ، نقش فروهر ، و اسفنگس دوره هخامنش به صورت برجسته روی آجر های لعاب دار بکار رفته شده اند.آجر های لعابی یکی از انواع آجرهایی است که ساخت و تولید آن همانند آجر های معمولی است اما در این نوع آجر سطح آن را با لعاب کاشی می پوشانند. بیشترین کاربرد این آجر در زیبا سازی نما و دیزاین قسمت هایی از داخلی ساختمان می باشد و در قسمت هایی همچون دیوار های باربر از آجر های لعاب دار استفاده نمی شود.آجر های لعاب دار علاوه بر آن که زیبایی خاصی به نمای ساختمان می بخشد، مقاومت نما را همچنین در برابر هوازدگی و فرسایش بالا برده و مانع آسیب رساندن به نما می شود.
آجر لعابی و هنر لعاب کاری از دیرباز در معماری ایرانی متداول بوده است. از مزایای لعاب افزایش مقاومت در برابر عوامل فرسایشی و هوازدگی است، بافت صاف و صیقلی آن مانع از نفوذ آب به درون آجر میشود و در برابر عوامل شیمیایی پایدارتر میشود. در ایران قدمت استفاده ازین مصالح ساختمانی به دوران هخامنشیان باز می گردد. سنگنبشته آجرهای لعابی کاخ آپادانای تخت جمشید احتمالاً در سه خط مختلف پارسی باستان، ایلامی و بابلی و در جبهه شمالی کاخ آپادانا قرار گرفته بودند که در طول زمان نابود شدهاند. پس از کاوشهای باستان شناسان آمریکایی در دهه 1350 خورشیدی این کتیبه را به موزه شیکاگو بردند. این کتیبهها دارای کاشیهای رنگینی با خطوط میخی ایلامی، پارسی باستان و بابلی بودند.
آجر لعابی چیست؟
قبل ازاینکه آجر لعابی را تعریف کنیم به تااریخچه به وجود آمدن آن می پردازیم :
تاریخچه آجر لعابی
آجر لعابی و هنر لعاب کاری از دیرباز در معماری ایرانی متداول بوده است. از مزایای لعاب افزایش مقاومت در برابر عوامل فرسایشی و هوازدگی است، بافت صاف و صیقلی آن مانع از نفوذ آب به درون آجر میشود و در برابر عوامل شیمیایی پایدارتر میشود. در ایران قدمت استفاده ازین مصالح ساختمانی به دوران هخامنشیان باز می گردد. سنگنبشته آجرهای لعابی کاخ آپادانای تخت جمشید احتمالاً در سه خط مختلف پارسی باستان، ایلامی و بابلی و در جبهه شمالی کاخ آپادانا قرار گرفته بودند که در طول زمان نابود شدهاند. پس از کاوشهای باستان شناسان آمریکایی در دهه 1350 خورشیدی این کتیبه را به موزه شیکاگو بردند. این کتیبهها دارای کاشیهای رنگینی با خطوط میخی ایلامی، پارسی باستان و بابلی بودند. ارنست هرتسفلد باستانشناس آمریکایی مقداری کاشی رنگین با خطوط میخی فارسی باستان و بابلی در پای دیوار ایوان شرقی در داخل حیاط یافت که به شیکاگو فرستاد که اکنون در موزه شیکاگو نگهداری میشود. باستانشناس آمریکایی اریش فریدریش اشمیت هم تعداد زیادی تکه آجر لعابدار با حروف میخی ایلامی در حیاط آپادانا نزدیک پلکان ایوان شمالی کشف کرد که بر آنها تنها قسمتی از کلمات داریوش، خشایارشا و پدر را خواندهاند و به همین دلیل احتمال میدهند که این تکههای منقوش، متعلق به کتیبه ایلامی بوده که مضمون همان لوح فارسی باستان خشایارشا را نقل میکرده است.زمان لعاب کاری آجرها معمولاً در انتهای مرحلهی خشک کردن است. و بدین صورت است که پوششی از یک ترکیب مواد معدنی روی یک یا چند سطح آجر پاشیده میشود. لعاب حل و در یک دمای مشخص در آجر نفوذ میکند. پس از پختن، حاصل کار یک پوشش صیقلی است. انتخاب مواد اولیه در تولید آجر لعابدار اهمیت زیادی دارد. درصورت عدم انتخاب مناسب اگر ضریب انبساط و انقباض آن با آجر متفاوت باشد به سرعت ترک بر میدارد.
از مهم ترین انواع لعاب ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
لعاب سربکه براق و شفاف می باشد و به دمای 800 درجه سانتی گراد نیاز دارد و در سفالگری از آن استفاده می شود.
لعاب قلعکه همان لعاب سفید مات می باشد که برای اولین بار در ایران باستان و هم چنین در سفالگری اسلامی مورد استفاده قرار گرفت.
لعاب خاکستر،در شرق آسیا کاربرد دارد و از چوب یا گیاه زبان گنجشک که شامل پتاس و آهک می باشد، آن را تهیه می کنند.
لعاب فلدسپاتنیز یکی دیگر از انواع لعاب است که از آن برای تزیین ظروف غذاخوری استفاده می شود و در مناطق مختلف آسیا کاربرد دارد.
برای لعابکاری ظروف سفالی و آجر ها باید آن ها را تحت حرارت و دمای معینی قرار داده و به این ترتیب رنگ و لعاب بسیار زیبایی را بر روی سفال ایجاد کرد. اگر درجه حرارت بیش از حد بالا باشد لعابکاری به درستی انجام نمی شود و لعاب بیش از حد ذوب می گردد. به همین دلیل برای انجام صحیح مراحل لعابکاری باید آن را در محدوده دمایی مناسبی قرار داد.
تعریف آجر لعابی
آجر های لعابی یکی از انواع آجرهایی است که ساخت و تولید آن همانند آجر های معمولی است اما در این نوع آجر سطح آن را با لعاب کاشی می پوشانند. بیشترین کاربرد این آجر در زیبا سازی نما و دیزاین قسمت هایی از داخلی ساختمان می باشد و در قسمت هایی همچون دیوار های باربر از آجر های لعاب دار استفاده نمی شود.آجر های لعاب دار علاوه بر آن که زیبایی خاصی به نمای ساختمان می بخشد، مقاومت نما را همچنین در برابر هوازدگی و فرسایش بالا برده و مانع آسیب رساندن به نما می شود.
آجر لعابی تنوع ابعاد زیاد دارد بنا به درخواست مشتری آجر پلاک نما را لعاب می زنند و در کوره مجدد پخت می شود البته بیشترین رنگهای آجر لعابی مورد استفاده فیروزه ای و لاجوردی می باشد مخصوصا فیروزه ای که در مساجد مورد استفاده فراوانی دارد . در ساخت محراب از انواع رنگها و مدلهای آجر نما لعابی استفاده می شود.
کاربرد آجر لعابی
آجرنما لعابدار, همانطور که از اسم آن پیداست سطح آن مانند ظروف سفالی لعابکاری میشود، در اندازه های مختلف و شکلهای گوناگون جهت مصارف زیادی ساخته میشود. موارد استفاده آجر لعابدار در نماسازی، کاشی کاری، کف سازی و کنار باغچه و قرنیز دیوارها میباشد. در مساجد و حسینیه ها از آنها استفادهی زیادی میشود از جمله: کتیبه های اطراف ساخت محراب، گنبد و سردرها و بسیاری موارد دیگر.
رنگ های آجر نما لعابدار عبارت است از: فیروزه ای، لاجوردی، سبز مسجدی، زرد، قهوه ای و کرم که ترکیب اینها خود گستره وسیعی از تنوع رنگ را بوجود می آورد. آجر لعابی تنوع ابعاد زیاد دارد بنا به درخواست مشتری آجر پلاک نما را لعاب می زنند و در کوره مجدد پخت می شود البته بیشترین رنگهای آجر لعابی مورد استفاده فیروزه ای و لاجوردی می باشد مخصوصا فیروزه ای که در مساجد مورد استفاده فراوانی دارد . در ساخت محراب از انواع رنگها و مدلهای آجر نما لعابی استفاده می شود.
بنابر آنچه که بیان گردید برای ساخت آجر لعابی هیچ محدودیت ابعادی و تاحدودی رنگی وجود نداشته و مشتری بنابر نیاز خود از تولیدکننده ابعاد، رنگ و تعداد مورد نظر خود را مطالبه می کند.
معماران از ادوار گذشته جهت جلوگیری از نفوذ آب و ایجاد نقشهای بدیع با رنگ بندی های مختلف بر روی نمای ساختمانهای معماری سنتی ایران از لعاب استفاده می کرده اند. لعابدار کردن سطح آجر سبب می گردد سطح لعاب خورده دارای نفوذ ناپذیری فوق العاده ای گردد که این خاصیت علاوه بر محافظت در برابر لکه دار شدن محصول، مقاومت به سایش آجر را نیز افزایش می دهد. با لعابدار کردن آجر مقاومت به یخ زدگی که یکی از مهمترین عوامل در بکارگیری آجر در مناطق اقلیمی مختلف می باشد افزایش یافته که این خود به دلیل نفوذناپذیر شدن سطح آجر می باشد. آجر لعابی به معماران این فرصت را می دهد تا بتوانند با استفاده از آزادی بیشتر در انتخاب رنگ، اندازه و سطح پرداخت، مفاهیم منحصربه فردی در طراحی معماری پیاده سازی کنند. این آجرها به شما اجازه می دهند تا یک ساختمان را در مناظر اطراف آن یکپارچه کرده و یا بر روی دیده شدن و جلوه کردن ساختمان نسبت به محیط اطراف تاکید بیشتری نمایید. آجر لعابدار بعد جدیدی به ساختمان خواهد بخشید و اندیشه های شما را به امکانات جدیدتری رهنمون می سازد.